25
Muğamların yolunu bilmək istəyəndə altı avazın üzərinə gələrlər. Birinci gəvişti
1
qurarlar, ondan sonra rəhavini oxuyarlar, sonra nəva, sonra novruzi-səba, nişabur, hisar,
hümayun, sonra rəhavəndi, hicazi-kuçik, zirkeşi-əraq, dilaviz, hüseyni-kuçik, sonra
ruyi-büzürg, zirkeşi-hicaz, bayatı-türk oxuyurlar.
Gərdaniyyə avazını quranda, ondan sonra büzürg, isfahanək, sonra xocəstə, bəstə-
nigar, neyrizi-kəbir, şahnaz, sonra dilkeş, nəvayi-rumi, bayatı-qacar, büzürgi-fili, mən-
suri-bəstənigar, bayatı-əraq, bayatı-türk, hüzzan, sonra rag, ovc, xocəstə, badi, muyə,
gərdaniyyə, səlmək, şahnaz, novruzi-türk, əcəmxara, rəkəbxara, bayatı-əmül.
Bəzən muyə də adlanan mağə avazını quranda, sonra əraq, zəngulə, sonra dügah,
üzzal, segah, zabul, sonra raqimi-kəbir, məlikşahi, isparuc, pəhləvi, ruyi-üzzal, zirkeşi-bü-
zürg, bələdə, şuri-əsl, sonra bayatı-nəhoft, bayatı-mənsuri, zirkeşi-üzzal, rəhabi-ravəndi,
muyeyi-yəhud, rasti-ərəstu, huli-kəbiri-ovc, nəvayi-miskin, ruyi-əcəm, rəkəbi-fili, baya-
tı-ravəndi, mürəkkəbi-bayat, bayatı-fars.
Şahnaz avazını quranda sonra hicaz, kuçik, sonra nəhoft, novruzi-əcəm, ravəndi,
novruzi-ərəb, sonra fər’i-mahur, şuri-şahnaz, kərivə, kuhxara, əraqi-kəbir, mahurək, sər-
şar, əklil, mahur, əcəmikübra dilaviz, dilkeşi-qəmər, ruyi-rag, üzzali-ərəb, hicazi-türk,
ülfəti-kəbir, novruzi-kəbir, muyeyi-büzürg, kuçiki-əsl, hicazi-əsl, muyeyi-türk, rəhab,
dilkeşi-rəhab, bayatı-neyriz, həzareyi-türk.
Novruzi-səba avazını quranda sonra üşşaq, hüseyni, sonra ikiyat, bayat, neyriz,
mühəyyər, sonra əşiran, mahur, nişaburəki-bədəl, zirkeş, rast, fili, ruhülərvah, zəriri-şah-
naz, çahargah, dehdəşti, mənsuriyyə, bəmi-müxalif, ziri-dügah, novruzi-əcəm, ülfət,
rəkəb, bayatı-rumi, ramgili, novruzi-əsl, zirkeşi-əşiran, bəmi-büzürg, məğlubi-hicaz,
ruyi-ravəndi, bəstənigar.
Səlmək avazını quranda sonra rast, busəlik, sonra müxalif, pəncgah, çahargah,
novruzxara, sonra şahnaz, zirkeşi-üzzal, hüdi, məğlubi-mühəyyər, həzarə, məsihi, zən-
gi-şütür, gəraylı, ruyi-mühəyyər, zirkeşi-üzzal, mavərannəhr, dilkeş, mahuri-kəbir, rüx,
ruyi-həzarə, bayatı-fili, bayatı-əcəm, novruzi-səlmək, hüdi-əcəm, zabuli-kəbir, baya-
tı-rumi, xarəzmi, mənsuri, zirkeşi-əcəm.
Dəramədin bir dangdan
2
yeddi danga qədər
ibarət olması haqqında
6
avaz, 12muğam, 24guşə, 48 şöbə, 96pərdə, 192dəqiqə, 284münasibat, 368mürək-
kəbat, 736mühəssənat, 1766 təradif böyükkari-əməllər vəmüxtəlif təsniflərləhindüstürlabı
vəhindüstürlabınınulduzları ilə əlaqələndiriblər (?).Cədvəldə
3
96
avazınyeddi göy cismi ilə
bağlı olması göstərilmişdir vəAyınmənzilləri dəhəmin səhifədə 28mənzilə eləbölünübdür
ki, buelmi təzəöyrənənlər ondan faydalanabilsinlər vəbədbəxt bəndəni xoş sözləyadetsinlər.
1
Gəvişt = Güvəşt, Gəvəşt
2
Dang (Bang) – tetraxord
3
Bax: Cədvəl, səh. 26